بیشتر قائلان به ادیان توحیدی بر این باورند که نخستین دین بشر یکتاپرستی بوده است. سخن ما این است که دین همانند دوره ها و انواع “انسان” به یک صورت نبوده و تکامل داشته است. پیش از ظهور آدم (ع) و در دوران نسناس ها اکثر آدمیان فاقد دین توحیدی بوده اند و در این میان، تنها افرادی اندک به صورت انفرادی دین خاص خود را داشته‌اند و ماهیت دینداریشان هم “جِبّلی” بوده است. در آن دوره بخاطر فراوانیِ تشتّت و افتراق افکار و منش ها، کسی از اینان نتوانسته گروهی را حول دین خود گرد آورد.
پس از ظهور آدم (ع) در دورانی طولانی، از آنجا که دسترسی به حضرت آدم و فرزندان پیامبرش برای همگان میسّر نبوده، گروهی که براساس “طبیعتِ” جستجوگر بشر در پی مبدأ بوده اند، طبق همین کشش های معنوی دینی خاص یافته، در پی آن حرکت کرده اند.
بعد از این دوره، همین که آدمیان قابلیّت و ظرفیّت پذیرش وحی پیدا کردند، پیامبران توحیدی –همچون نوح و ابراهیم- برانگیخته شدند و دین حق را بر مبنای “فطرت” توحیدخواهِ بشر برایش ارمغان آوردند.
بنابراین، دین نیز همانند خود انسان تکامل یافته و در دوران های مختلف به ترتیب بر اساس “جبلت، طبیعت و فطرت” شکل گرفته است.